|
|
|
Strona główna Armaty w fortyfikacjach Murek w Niezdarze Zewnętrzna wnęka Łączność telefoniczna cz. 1 Łączność telefoniczna cz. 2 Łączność optyczna Strzelnice ckm Numeracja strzelnic Wkładki i półwkładki Schrony polowe i pozoracyjno - bojowe Krata przeciw- szturmowa Konstrukcje zwiększające bezpieczeństwo Co kryje beton? Bunkier czy schron? Filmy i programy dokumentalne Podziemia Wojkowickie Linki Poczta Księga gości 
|
Bunkier czy Schron?Na tej stronie omawiam głównie pewne szczegóły konstrukcyjne związane z polskimi fortyfikacjami budowanymi w latach 1933-1939. Do opisywania tych obiektów używam słów schron, a czasem bunkier. Zwrócić tutaj muszę uwagę, że według pewnych osób zachowuję się co najmniej niewłaściwe, używając słowa bunkier i że tak naprawdę powinienem ciągle używać określenia schron. Pewien krąg osób twierdzi, że fachowym i poprawnym słowem jest tylko słowo schron, a słowa bunkier w ogóle nie powinno się używać. Powstają więc czasem z tego powodu pewne spory, gdy pewni ludzie strofują innych gdy użyje się słowa bunkier. W tym miejscu chciałbym w ogólnym zarysie wyjaśnić to skąd powstaje takie zamieszanie wokół używania słów: bunkier i schron.Fakty są takie, że gdy budowano polskie fortyfikacje w okresie międzywojennym, to w wszelkiej dokumentacji oraz w fachowej literaturze posługiwano się tylko określeniem schron. Przed wojną w środowisku fachowców znających się na fortyfikacjach nie używało się słowa bunkier. Ludzie, którzy więc obecnie interesują się fortyfikacjami trafiając na dokumenty gdzie jest używane tylko słowo schron też zaczynają się posługiwać tym słowem. Trzeba jednak podkreślić, że do powszechnego użytku to słowo schron nie weszło. Było używane tylko przez pewną wąską grupę ludzi. Przyczyn tego stanu rzeczy mogło być kilka. Jedna z nich mogła być związana z tajemnicą wojskowa i polskie społeczeństwo nie wiedziało, że polskie wojsko buduje żelbetowe fortyfikacje nazywane schronami. Zresztą patrząc na przykład Śląska to część osób do dzisiaj nie wie, że znajdujące się tutaj fortyfikacje były wybudowane przez Polaków i myślą, że to są niemieckie obiekty. W przedwojennej polskiej propagandzie nie mówiło się o polskich schronach bojowych. W okresie więc budowy tych polskich fortyfikacji społeczeństwo nie wiedziało o takich obiektach. Nie było więc konieczności nazywania jakoś tych obiektów. Potem wybuchła wojna. Polska znalazła się pod niemiecką okupacją. Pojawiła się też niemiecka propaganda, w której głoszono o sukcesach niemieckiej armii. Mówiono tam też o zdobywanych fortyfikacjach i posługiwano się tam słowem bunker. Ludzie więc zaczęli się dowiadywać, że są budowane takie fortyfikacje. Pojawiła się potrzeba nazywania takich obiektów i tą potrzebę zaspokoiło właśnie to słowo bunkier. Głównie z języka niemieckiego do naszego języka zaczęło przenikać to słowo bunker i zostało ono spolszczone na słowo bunkier. Często więc nawet czytając relacje osób, które przeżyły wojnę można zauważyć, że te osoby posługują się właśnie słowem bunkier a nie schron. Jednym więc z zarzutów osób walczących z słowem bunkier jest to, że nazywając polskie obiekty bunkrami używa się niemieckiej nazwy. Tylko że to nie jest tak do końca prawdą. Prawdą jest, że słowo bunkier przeniknęło do naszego języka z języka niemieckiego. Nieprawdą jest jednak to, że słowo bunkier jest czystym niemieckim słowem. W wyniku pewnej dyskusji, którą kiedyś prowadziłem pojawiła się informacja, że to jest słowo angielskie. Postanowiłem się dowiedzieć jak to jest naprawdę. Wysłałem więc zapytanie do Poradni Językowej Wydziału Polonistyki UJ. Odpowiedź jaką dostałem rozjaśniła sprawę. Poniżej prezentuję odpowiedź jaką otrzymałem: "Szanowny Panie, wyraz bunkier występuje istotnie i w języku niemieckim (Bunker), i w angielskim (bunker). Źródłowym językiem jest jednak język szkocki (bunkar 'nasyp'), z którego to słowo przeszło do angielskiego (tam wytworzyło się w nim znaczenie 'ziemianka, schron podziemny'), stamtąd zaś do niemieckiego. My zapożyczyliśmy je zapewne od Niemców, choć nie wiem, kiedy. Są to wyrazy bliskoznaczne w zakresie znaczenia a) rzeczownika schron i znaczenia rzeczownika bunkier. Poniżej podaję definicje słownikowe obu wyrazów: SCHRON a) zakryty obiekt fortyfikacyjny przeznaczony do ostrzeliwania wroga, kierowania walką, ochrony wojska i sprzętu b) budowla specjalna lub pomieszczenie, przystosowane do ochrony ludności cywilnej przed skutkami akcji nieprzyjaciela w czasie wojny BUNKIER 1. wojsk. schron bojowy Widoczna różnica - schron dla cywilów (znaczenie b)) nie jest bunkrem. Łączę pozdrowienia - prof. dr hab. Mirosław Skarżyński" Odpowiedź jaką otrzymałem wyjaśniła więc kwestię pochodzenia słowa bunkier. Podważa to więc argument, że słowo bunkier jest słowem niemieckim. Można by nawet powiedzieć, że na skutek różnych kolei losu słowo bunkier stało się choćby uniwersalnym słowem, którym posługuje się kilka narodów. Słowo bunkier na dobre zadomowiło się w naszym języku i jest słowem bardziej popularnym od słowa schron. Nawet sami znawcy fortyfikacji, którzy na co dzień w swoich publikacjach posługują się tylko słowem schron, przyznają, że czasem posługują się słowem bunkier. Używają tego słowa w sytuacjach gdy chcą odnaleźć w terenie jakiś nowy nieznany obiekt i pytają się miejscowych mieszkańców o drogę. Używanie w takich przypadkach słowa schron czasem powoduje niezrozumienie tego czego się szuka. Jeśli jednak powie się, że szuka się bunkra to sprawa jest prostsza. Za używaniem słowa bunkier przemawia więc to, że to słowo jest bardziej zrozumiałe i jest częściej używane. Jest to też słowo mocno już zakorzenione w naszym języku. Używane jest już dobre kilkadziesiąt lat, ale trzeba przyznać że słowo schron jest słowem starszym. Za używaniem słowa schron przemawia więc pewna historyczność. Jeśli więc ktoś zajmuje się okresem przedwojennym to w sumie normalnym jest, że można chcieć używać terminologii używanej w tamtym okresie. Zachowuje się wtedy pewną wierność tradycji. Kosztem tego jest niestety to, że czasem można być niezrozumianym. Cała sprawa jest dodatkowo skomplikowana też tym, że na obecnym terenie polski znajdują się fortyfikacje niemieckie, sowieckie gdzie stosowano jeszcze inne nazewnictwo. Takim wyraźnym przykładem jest Śląsk. W Brzezinach wybudowano polskie żelbetowe fortyfikacje bojowe. Chcąc trzymać się oryginalnego nazewnictwa to trzeba by powiedzieć, że były tam budowane schrony bojowe. W niedużej odległości od Brzezin w pobliskim Bytomiu znajduje się niemiecki punkt oporu z kilkoma żelbetowymi obiektami. (Między tym niemieckim a polskim punktem oporu przed wojną przebiegała granica.) Według oryginalnego nazewnictwa ten typ niemieckich obiektów to są regelbau. Wybudowano te obiekty przed wojną i początkowo miały one funkcję bojową. W czasie wojny, gdy polska była już pod okupacją, funkcja tych obiektów uległa zmianie i te obiekty przekształcono w magazyny amunicji. W obiektach tych można znaleźć kilka oryginalnych niemieckich napisów. W jednym z tych obiektów znajduje się na ścianie napis o treści: MUNI - BUNKER. (Słowo MUNI to skrót od munition - amunicja.) Jeśli więc chciałoby się trzymać oryginalnego nazewnictwa to ze względu na ten napis: BUNKER trzeba by ten obiekt nazwać bunkrem. 
Jakich więc trzeba by użyć słów jeśli chciałoby się mówić o wszystkich tych obiektach znajdujących się niedaleko siebie? Czymś chorym byłoby powiedzenie, że w tym rejonie znajdują się schrony i bunkry, ponieważ schron i bunkier oznacza prawie to samo. Powstają więc pewne kontrowersje związane z tym jakiego terminu trzeba by używać. Takich problemów z ustaleniem jak coś nazywać jest więcej i dotyczy to jeszcze kilku innych pojęć o których tutaj już nie będę się rozpisywać. Ujednolicanie terminologii niestety jest czasem skazane na niepowodzenie. Nie przekona się całego społeczeństwa, żeby używali teraz słowa schron zamiast bunkier, ponieważ słowo bunkier zbyt mocno zakorzeniło się w naszym języku. Nie ma sensu też całkowicie rezygnować z słowa schron, bo jednak to słowo ma pewne oparcie historyczne. Moim więc zdaniem trzeba zaakceptować, że w naszym języku funkcjonują dwa słowa bunkier i schron o podobnym do siebie znaczeniu. Zdaję sobie sprawę z terminologicznych zawiłości i z tego skąd pewne nazwy się wzięły. Zdaję sobie sprawę z historycznego pochodzenia słowa schron. Przemawia do mnie też to, że słowo bunkier jest jednak bardziej popularne i bardziej zrozumiałe. Z tego też względu ja używam obydwu tych słów. Rafał Marciniak 19.06.2008 |
|
|
© Copyrigt by Rafał Marciniak 2008. Wszystkie prawa zastrzeżone.
|
||